![]() |
Na początek
Kilka informacji, które często wydają się być oczywiste, jednak w momencie, kiedy zastanowimy się - jak? czy rzeczywiście? dlaczego? - sprawa już nie wygląda tak prosto. Dla jednych będzie to przysłowiowa bułka z masłem, dla innych - garść przydatnych wiadomości. Warto jednak wiedzieć na początek o podstawach, tak aby ułatwiły one poznanie rzeczy bardziej złożonych i stanowiły swoisty kręgosłup, który stanie się wrotami do kosmicznej nieskończoności. Zapraszamy...
Jeśli jesteś autorem tekstów, prowadzisz obserwacje astronomiczne, posiadasz ciekawe fotografie i chcesz się podzielić swoją wiedzą i doświadczeniami - zapraszamy do współpracy - Kontakt...
Polecane przez portal Kosmos.edu.pl ![]() |
Serwis Kosmos.edu.pl patronem medialnym Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. |
2009 Międzynarodowym Rokiem Astronomii Z inicjatywy Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU) oraz UNESCO, rok 2009 został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Astronomii. Ten ogromny globalny program ma na celu przybliżyć ludzkości osiągnięcia międzynarodowych placówek i zacieśnić współpracę między nimi. Oficjalna strona www.astronomy2009.org |
Kosmos > Słońce
Słońce
Słońce jest największym obiektem w Układzie Słonecznym. Jest jedną z około 100 miliardów gwiazd w naszej Galaktyce. Średnica słońca to 1 390 000 km, natomiast masa wynosi 1,989,000,000,000,000,000,000,000,000,000 kg co stanowi 99.8% całego Układu. Słońce jest większe od Ziemi około 109 razy.
Słońce jest gwiazdą najbliższą Ziemi co sprzyja bezpośrednim jej obserwacjom i w konsekwencji znacznemu zainteresowaniu naukowców. Na podstawie ich analiz opracowano klucz do rozumienia istoty gwiazd. Dość wcześnie odkryto, że cykl obrotu wokół własnej osi wynosi 25,4 dnia a przy biegunach nieco dłużej - około 36 dni. Kierunek obrotu wokół własnej osi jest tożsamy z kierunkiem ruchu planet.
|
Nasza gwiazda posiada 9 naturalnych satelitów, które tworzą Układ Słoneczny. Są nimi w kolejności od Słońca:
Odległość Radiacja Masa Planeta (tys km) (km) (kg) Odkryta Data --------- --------- ------ ------- ---------- ----- Merkury 57,910 2439 3.30e23 Wenus 108,200 6052 4.87e24 Ziemia 149,600 6378 5.98e24 Mars 227,940 3397 6.42e23 Jowisz 778,330 71492 1.90e27 Saturn 1,426,940 60268 5.69e26 Uran 2,870,990 25559 8.69e25 Herschel 1781 Neptun 4,497,070 24764 1.02e26 Galle 1846 Pluton 5,913,520 1160 1.31e22 Tombaugh 1930
Narodziny
![]() |
Budowa
![]() |
Nasza gwiazda podzielona jest na kilka warstw i sfer. Patrząc od słonecznego wnętrza, składa się z rdzenia, strefy promieniowania i strefy konwekcji. Rdzeń (jądro) znajdujące się wewnątrz, rozciąga się na odległość ¼ i stanowi około 2% objętości. Mimo niewielkich rozmiarów przekracza on gęstość ołowiu prawie piętnastokrotnie i posiada połowę masy Słońca. Kolejną warstwę stanowi strefa promieniowania (radiacji), która dochodzi do 70% przekroju. Stanowi ona 32% wielkości gwiazdy i 48% jej masy. Światło pochodzące z rdzenia jest tak rozproszone w tej strefie, że pojedynczy foton potrzebuje milionów lat by ją przejść. Strefa konwekcji tworzy powierzchnię Słońca i choć stanowi 66% objętości, to wpływa tylko na nieco ponad 2% całej masy gwiazdy. W strefie tej dominują "komórki konwekcyjne" gazu. Komórki te składają się z dwóch rodzajów ogniw słonecznych: komórek granulacji i supergranulacji. Pierwsze tworzą pas około 1000 km szerokości, drugie 30 000 kilometrów średnicy.
Atmosfera składa się z fotosfery, chromosfery, obszaru przejściowego i korony, z której emitowany jest w przestrzeń wiatr słoneczny. Fotosfera jest najniższą warstwą o około 500 kilometrowej grubości i jej temperatura waha się w niższej warstwie 6125°C i 4125°C w wyższej. Chromosfera jest znacznie gorętszą warstwą o temperaturze 19,725°C i składa się z "kolczastej" struktury i sięga na wysokość 10 000 km. Obszar przejściowy rozciąga się na przestrzeni od kilkuset do kilku tysięcy kilometrów i jest podgrzewany przez koronę znajdującą się nad nim i rzucającą większość światła oraz promieni ultrafioletowych. Na górze znajduje się czoło korony o konstrukcjach takich jak pętle i strumienie zjonizowanego gazu. Temperatura korony waha się zazwyczaj od 500 000°C do 6 000 000 a może dochodzić nawet do kilkudziesięciu milionów stopni podczas występujących rozbłysków słonecznych. Materia z korony jest wydmuchiwana jako wiatr słoneczny.
Pole magnetyczne
Siła pola magnetycznego Słońca jest przeważnie tylko dwa razy większa niż pole Ziemi. Jednak potrafi się skoncentrować na tyle na małych obszarach, że osiąga wartości do 3000 razy silniejsze. Te załamania pola magnetycznego są możliwe ponieważ Słońce wiruje szybciej na równiku niż na wyższych szerokościach geograficznych oraz ze względu na to, że wewnętrzna część Słońca obraca się szybciej niż powierzchnia. Te zniekształcenia tworzą różne efekty, począwszy od plam po spektakularne wybuchy zwane flarami i koronalne wyrzuty masy. Flary są najbardziej gwałtownymi wybuchami w Układzie Słonecznym natomiast koronalne wyrzuty masy są mniej impulsywne, jednak dotyczą niezwykle dużej ilości materii - jeden wyrzut może wyemitować w przestrzeń kosmiczną około 18 miliardów ton materii.
|
Skład chemiczny
Podobnie jak większość innych gwiazd, słońce składa się głównie z wodoru i helu. Cała pozostała materia to siedem innych pierwiastków - tlen, węgiel, neon, azot, magnez, żelazo i krzem. Na każdy milion słonecznych atomów wodoru przypada odpowiednio 98 000 helu, 850 tlenu, 360 węgla, 120 neonu, 110 azotu, 40 magnezu, 35 żelaza i tyleż krzemu. Jednak wodór jako najlżejszy ze wszystkich elementów stanowi jedynie około 72% masy Słońca, podczas gdy hel ok. 26%.
Plamy słoneczne
![]() |
Obserwacje
Już starożytne kultury oddawały cześć Słońcu jako bogu wznosząc kamienne świątynie lub używając naturalnych formacji skalnych znacząc ruchy słońca i księżyca, kreśląc wykresy pór roku lub tworząc kalendarze i obserwatoria do monitorowania zaćmień. Wierzono, że Słońce krąży wokół Ziemi i na podstawie tych wiadomości grecki uczony Ptolemeusz sformalizował model "geocentryczny" w roku 150. Następnie w 1543, Kopernik opisał swój heliocentryczny model Układu Słonecznego a w 1610 roku odkrycie księżyców Jowisza przez Galileusza wykazało, że nie wszystkie ciała niebieskie krążyły wokół Ziemi.
Aby dowiedzieć się więcej na temat słońca i ruchu innych gwiazd, naukowcy rozpoczęli badania i obserwacje z orbity Ziemi. NASA rozpoczęła serię ośmiu orbitujących obserwatoriów znanych jako Orbiting Solar Observatory w latach 1962 i 1971. Siedem z nich było udanych czego owocem były analizy Słońca w ultrafiolecie i promieniach rentgenowskich i fotografie górnej warstwy korony.
W roku 1990 NASA i Europejska Agencja Kosmiczna rozpoczęła badania przy użyciu sondy Ulysses, która dokonała pierwszych obserwacji regionów polarnych Słońca. W 2004 roku statek kosmiczny NASA Genesis powrócił na Ziemię z próbkami wiatru słonecznego do analizy. W roku 2007 sonda misji NASA Solar Terrestrial Relations Observatory (STEREO) dwukrotnie przesłała pierwsze trójwymiarowe zdjęcia Słońca.
|
Jedną z najważniejszych misji słonecznych, jaka została do tej pory odbyta była Solar and Heliospheric Observatory (SOHO), której celem było zbadanie wiatru słonecznego, jak również zewnętrznych warstw Słońca i jego wewnętrznej struktury. Została sfotografowana struktura znajdująca się pod powierzchnią plam słonecznych, zmierzone zostało przyspieszenie wiatru słonecznego, odkryto fale korony słonecznej i tornada, znaleziono ponad 1000 komet i zrewolucjonizowano nasze możliwości przewidywania kosmicznej pogody. Najbardziej zaawansowany program NASA - Solar Dynamics Observatory (SDO) przeznaczony do badań Słońca, przesłał ostatnio nigdy nie obserwowane wcześniej szczegóły powierzchniowe plam słonecznych oraz ekstremalnych zbliżeń aktywności na powierzchni słońca w wysokiej rozdzielczości jak również pierwsze pomiary rozbłysków słonecznych i fal ultrafioletowych.
Strony związane z powyższym artykułem:
1. http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/06feb_fullsun/
2. http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun
3. http://solarb.msfc.nasa.gov/
4. http://hesperia.gsfc.nasa.gov/hessi/
5. http://sohowww.nascom.nasa.gov/
6. http://stereo.gsfc.nasa.gov/
7. http://trace.lmsal.com/
8. http://sdo.gsfc.nasa.gov/
Na podstawie:
www.space.com